با سلام /
آیا زیارت امام رضا (علیه‌السلام) در روز بیست و سوم ذی‌قعده، مستحب است؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
باسمه تعالی

سلام علیکم
سید بن طاووس (ره) در اقبال می‌نویسد: «رَأَیْتُ فِی بَعْضِ تَصَانِیفِ أَصْحَابِنَا الْعَجَمِ (رِضْوَانُ اللهِ عَلَیْهِمْ)‏ أَنَّهُ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُزَارَ مَوْلَانَا الرِّضَا (علیه‌السلام) یَوْمَ الثَّالِثِ وَ الْعِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَهِ مِنْ‏ قُرْبٍ‏ أَوْ بُعْدٍ بِبَعْضِ‏ زِیَارَاتِهِ‏ الْمَعْرُوفَهِ أَوْ بِمَا یَکُونُ‏ کَالزِّیَارَهِ». (اقبال، جلد ۲، صفحه‌ی ۲۳) ترجمه: دیدم در بعضی کتاب‌های اصحاب غیرعرب [گویا ایرانی، منظور باشد] که مستحب است مولای ما حضرت رضا (علیه‌السلام) در روز بیست و سوم ذی‌قعده از نزدیک و دور، زیارت شود به بعضی از زیارت‌های معروف یا با هر چه که امکان داشته باشد.
بر این روایت، چند اشکال وارد است:
اشکال اول: اسم کتابی که منبع اصلی حدیث است، نیامده و از آن با عنوان «بعض تصانیف اصحابنا العجم» یاد شده است. تا زمانی که منبع کتاب، به درستی روشن نباشد، نمی‌توان به حدیثی که از آن نقل شده، اعتماد و اعتنا کرد.
اشکال دوم: مؤلف کتاب مذکور نیز معلوم نشده است. اگر حد اقل می‌نوشت در یکی از تألیفات فلانی دیدم، یعنی نام کتاب را نمی‌آورد ولی نام نویسنده را ذکر می‌کرد، امکان داشت با جستجو در آثار برجای مانده از آن فرد، به منبع اصلی دست پیدا کنیم.
اشکال سوم: استحباب، از موارد متعددی استفاده می‌شود که در نظام جامع تربیتی منهاج فردوسیان به «ارکان استجماع» مشهورند و در کتاب «اصول استجماع منهاج فردوسیان» به تفصیل بیان شده است. تا زمانی که متن حدیث در دست نباشد، نمی‌توان مستحب بودن کاری را قبول کرد. پس استحباب با گواهی دو شاهد عادل!! ثابت نمی‌شود بلکه با استناد به متن روایت معتبر، می‌توان حکم به استحباب کاری کرد. در حالی که در ادعای فوق، متن روایت به دست داده نشده و فقط بر ادعای استحباب، بسنده شده است.
اشکال چهارم: چون متن حدیث نیامده، نمی‌دانیم بر طبق کدام یک از ارکان استجماع (که در کتاب «اصول استجماع منهاج فردوسیان» فصل چهارم، به تفصیل بیان شده) چنین استحبابی استفاده شده است. شاید به استناد «فعل معصوم» قائل به استحباب شده که در نزد جمهور علما، «فعل معصوم» دلالت بر استحباب ندارد.
اشکال پنجم: متن فوق، در تمام نسخه‌های اقبال نیامده بلکه در بعضی نسخه‌ها آمده است و انتساب آن به سید بن طاووس (ره) قطعی نیست.
نتیجه‌گیری: با توجه به آنچه گذشت، اگر مستند استحباب زیارت حضرت رضا (علیه‌السلام) در بیست و سوم ذی‌قعده، همین یک روایت باشد،‌ انتساب استحباب آن به شرع مقدس، بسیار مشکل و خلاف احتیاط خواهد بود. مگر این که روایت دیگری که این اشکالات را نداشته باشد، اثبات مطلب را به عهده بگیرد؛ که بنده چنین روایتی نیافتم.
تذکر پایانی: در فرجام، عرض می‌کنم که زیارت آن حضرت، به صورت مطلق در تمام اوقات،‌ بسیار سفارش شده است و محدود کردن آن به زمان خاص، دلیل خاص و مستند قوی می‌خواهد.

موفق باشید
حاج فردوسی

در گفتگو با مهر عنوان شد؛ حجت الاسلام سید محمد سادات منصوری، رئیس مرکز پاسخگویی به سوالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی در مورد حکمت عنوان شدن ۲۳ ذیقعده به عنوان روز زیارتی امام رضا(ع) گفت: دلیلش روایاتی است که در این زمینه وجود دارد. ما روایتی داریم که می گویند در روز ۲۳ ذیقعده، زیارت امام رضا(ع) ثواب فراوانی دارد برای همین به خاطر وجود این روایت امروز را گفته‌اند روز زیارتی امام رضا(ع) باشد. امروز ظاهراً با روز دحوالارض هم تطبیق دارد. روز دحو الارض روزی است که می‌گویند زمین از زیر خانه کعبه گسترده شد. معنایش این است که زمین قبل از اینکه خشکی‌ها در آن نمایان شده باشد تماماً آب بوده و اقیانوس‌ها به هم متصل بوده‌اند و در این روز زمین پیدا و پدیدار شد و زندگی و امکان حیات روی خشکی به وجود آمد.

سادات منصوری در پاسخ به این سئوال که اساساً تعیین روز خاصی به عنوان روز زیارت چه حکمتی دارد، گفت: یک مطالبی است که مربوط به امور ماورای طبیعت و مافوق عقل و علم و دانش ما است. اینکه مثلاً چرا ۱۰ روز ایام حج را از اول ذی الحجه تا دهم ذی الحجه گذاشته‌اند و ایام حج و این عبادت خاص در این ده روز بنا شده است و در محرم و ذی القعده نیست، اینها را ما نمی‌دانیم. یک امورات فوق طبیعی است که حکمتش را خداوند متعال می‌داند و در مورد اینکه مثلا چه روزی، روز خاص زیارتی است، اینها اموری است از امورات غیبی که خود اهل بیت(ع) اطلاع دارند و دانش ما به آن اندازه نمی‌رسد ولی حتماً حکمتی در آن وجود دارد.
وی افزود: البته می شود حرفهایی زد مثلاً اینکه در روایت داریم که زیارت حضرت رضا(ع) حج فقرا است و هر کس به زیارت ایشان برود ثواب حج را برایش دارد. خب این قبل از ایام ذی الحجه و چند روز مانده به ایام ذی الحجه است که زیارت خانه خداست و می تواند مقدمه‌ای باشد برای کسانی که می‌خواهند به خانه خدا مشرف شوند تا زیارت حضرت رضا(ع) را بکنند و بروند به مدینه منوره و زیارت سایر اهل بیت(ع) و پیامبر خدا و سپس به خانه کعبه مشرف شوند.
وی در مورد اینکه چه اعمالی در این روز توصیه شده است، گفت: عمده ترین آن صلوات خاصه امام رضا(ع) است؛ اللهّمَ صَلّ عَلی عَلی بنْ موسَی الرّضا المرتَضی الامامِ التّقی النّقی و حُجّتکَ عَلی مَنْ فَوقَ الارْضَ و مَن تَحتَ الثری الصّدّیق الشَّهید صَلَوهَ کثیرَهً تامَهً زاکیهً مُتَواصِلهً مُتَواتِرَهً مُتَرادِفَه کافْضَلِ ما صَلّیتَ عَلی اَحَدٍ مِنْ اوْلیائِکَ. زیارت خاصه امام رضا(ع) در همین روز وارد شده و یکسری اعمال هم اعمال دحوالارض است که مستحباتی دارد که خوب است انسان انجام دهد.
رئیس مرکز پاسخگویی به سوالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی در مورد اینکه آیا از راه دور هم می شود این زیارت را انجام داد، تصریح کرد: البته وقتی می‌گویند زیارت یعنی رنج سفر را به خودتان هموار کنید بروید زیارت کنید از راه دور هم البته می‌شود زیارت کرد اما نه به آن فایده‌ای که خودتان حضوراً به آنجا مشرف شوید و امام رضا(ع) را زیارت کنید.
منبع: خبرگزاری مهر

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

تذکر چند نکته بر متن فوق، لازم آمد، که بعد از توجه دادن به دو نکته، به آن می‌پردازیم؛
نکته‌ی اول: گوینده‌ی این سخنان، یک روحانی معمولی نیست؛ بلکه «رئیس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی» است. پس اگر چنین فردی اشتباهی مرتکب شود، قابل اغماض نیست.
نکته‌ی دوم: منبع این مصاحبه، «خبرگزاری مهر» است که یکی از خبرگزاری‌های مشهور کشور می‌باشد. پس گفتگوی فلان وبلاگ‌نویس نیست که قابل اعتنا و اعتماد نباشد و به قول اهل حدیث، سندش ضعیف باشد.
اما نقدهایی که بر سخنان ایشان وارد است، بدین قرار می‌باشد:
نقد اول: از ایشان پرسیده شده،‌ چرا بیست و سوم ذی‌قعده، روز مخصوص زیارت امام رضا (علیه‌السلام) شمرده شده است و ایشان پاسخ می‌دهد: «دلیلش روایاتی است که در این زمینه وجود دارد. ما روایتی داریم که می‌گویند در روز ۲۳ ذیقعده، زیارت امام رضا(ع) ثواب فراوانی دارد»!
توجه داشته باشید که نه تنها «روایات» نداریم بلکه حتی «یک روایت» هم نداریم که زیارت امام رضا (علیه‌السلام) در روز بیست و سوم ذیقعده را دارای ثواب معمولی بداند چه رسد به ثواب فراوان.
نقد دوم: در ادامه‌ی افاضات قبل،‌ می‌فرماید: «امروز ظاهراً با روز دحوالارض هم تطبیق دارد».
توجه داشته باشید که روز مشهور به زیارت مخصوص امام رضا (علیه‌السلام)، روز بیست و سوم ذی‌قعده است و «دحو الارض» روز بیست و پنجم ذی‌قعده است. یعنی دو روز اختلاف وجود دارد که ایشان، با کلمه‌ی «ظاهراً» بحث را بر محور «دحو الارض» ادامه می‌دهد.
نقد سوم: از ایشان سؤال شده است: اساساً تعیین روز خاصی به عنوان روز زیارت چه حکمتی دارد؟ و ایشان جواب داده است: یک مطالبی است که مربوط به امور ماورای طبیعت و مافوق عقل و علم و دانش ما است. اینکه مثلاً چرا ۱۰ روز ایام حج را از اول ذی الحجه تا دهم ذی الحجه گذاشته‌اند و ایام حج و این عبادت خاص در این ده روز بنا شده است …
توجه داشته باشید که حج، سه روز است که عبارت باشد از هشتم (ترویه) و نهم (عرفه) و دهم (قربان). پس این که فرموده ده روز اول ماه ذی‌حجه، ایام حج است، درست نیست. یعنی اگر کسی روز هفتم ذی‌حجه هم مُحرِم شود، می‌تواند حج را بجا آورد و حاجی شود.
نقد چهارم: ایشان در تلاش برای یافتن دلیل محکم برای این که روز بیست و سوم ذی‌قعده روز زیارت مخصوص امام رضا (علیه‌السلام) است، می‌فرماید: «مثلاً اینکه در روایت داریم که زیارت حضرت رضا(ع) حج فقرا است …»
توجه داشته باشید که چنین چیزی در روایت نیامده است. از دیرباز در میان اهالی خراسان، مشهور بوده و هنوز هم مشهور است و چاووشان می‌خوانده‌اند و هنوز هم می‌خوانند که:

اغنیا مکه روند و فقرا سوی تو آیند * جان به قربان تو شاها، که حج فقرایی

پس اولاً این که زیارت آن حضرت، حج فقراست در روایت نیامده و ثانیاً فقط برای فقرای خراسان صدق می‌کند و الا فقیری که بخواهد از بندرعباس به زیارت آن حضرت بیاید، همان بهتر است که به حج برود و حج برایش ارزان‌تر تمام خواهد شد.
نقد پنجم: ایشان می‌فرماید: «و هر کس به زیارت ایشان برود ثواب حج را برایش دارد. خب این قبل از ایام ذی الحجه و چند روز مانده به ایام ذی الحجه است که زیارت خانه خداست و می تواند مقدمه‌ای باشد برای کسانی که می‌خواهند به خانه خدا مشرف شوند تا زیارت حضرت رضا(ع) را بکنند و بروند به مدینه و منوره و زیارت سایر اهل بیت(ع) و پیامبر خدا و سپس به خانه کعبه مشرف شوند»
توجه داشته باشید که روایات ما، همگی مربوط به سیصد سال اول اسلام است. اکنون سؤال این است که ائمه‌ی طاهرین (علیهم‌السلام) زمانی که به ادعای ایشان، فرموده‌اند (که البته نفرموده‌اند) زیارت حضرت امام رضا (علیه‌السلام) در روز بیست و سوم ذیقعده، ثواب حج دارد، چطور محاسبه‌ کرده‌اند که شخصی، بیست و سوم در خراسان باشد و دو هفته بعد به عنوان حاجی، در مکه احرام ببندد!
با توضیحات ریاست محترم مرکز پاسخگویی به امور دینی، به نظر می‌رسد این روایت فقط برای مردم مشهد و برای عصر هواپیما صادر شده باشد! البته عرض شد که اصلاً چنین روایتی نیست و نوبت به تفسیرهای بعدی نمی‌رسد.
نقد ششم: ایشان می‌فرماید: «و هر کس به زیارت ایشان برود ثواب حج را برایش دارد. خب این قبل از ایام ذی الحجه و چند روز مانده به ایام ذی الحجه است که زیارت خانه خداست و می تواند مقدمه‌ای باشد برای کسانی که می‌خواهند به خانه خدا مشرف شوند تا زیارت حضرت رضا(ع) را بکنند و بروند به مدینه و منوره و زیارت سایر اهل بیت(ع) و پیامبر خدا و سپس به خانه کعبه مشرف شوند»
اگر این تفسیر را بپذیریم، باید فقط کسی ثواب حج از زیارت امام رضا (علیه‌السلام) داشته باشد که بلافاصله سوار هواپیما شده و به حج برود! پس اگر به شهر و دیار خود برگردد، ثواب حج نخواهد داشت!
نقد هفتم: وی در مورد اینکه چه اعمالی در این روز توصیه شده است، گفت: عمده ترین آن صلوات خاصه امام رضا(ع) است؛ اللهّمَ صَلّ عَلی عَلی بنْ موسَی الرّضا المرتَضی الامامِ التّقی النّقی و حُجّتکَ عَلی مَنْ فَوقَ الارْضَ و مَن تَحتَ الثری الصّدّیق الشَّهید صَلَوهَ کثیرَهً تامَهً زاکیهً مُتَواصِلهً مُتَواتِرَهً مُتَرادِفَه کافْضَلِ ما صَلّیتَ عَلی اَحَدٍ مِنْ اوْلیائِکَ. زیارت خاصه امام رضا(ع) در همین روز وارد شده …
توجه داشته باشید که صلوات خاصه را مرحوم ابن قولویه (ره) در کامل الزیارات به این عبارت آورده است: حَدَّثَنِی حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ هِشَامٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ‏ أَصْحَابِنَا عَنْهُ قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ الرِّضَا عَلِیَّ بْنَ مُوسَى ع فَقُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا الْمُرْتَضَى الْإِمَامِ التَّقِیِّ النَّقِیِّ وَ حُجَّتِکَ عَلَى‏ مَنْ‏ فَوْقَ‏ الْأَرْضِ‏ وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَى الصِّدِّیقِ الشَّهِیدِ صَلَاهً کَثِیرَهً نَامِیَهً زَاکِیَهً مُتَوَاصِلَهً مُتَوَاتِرَهً مُتَرَادِفَهً کَأَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ. (کامل الزیارات، ابن قولویه، الباب الثانی و المائه زیاره قبر أبی الحسن الرضا علیه السلام، صفحه‌ی ۳۰۸)
این روایت، از یک سو، مرسل است یعنی آخرین حلقه‌ی راویان، مفقود است که از ارزش روایت، می‌کاهد و از سوی دیگر، مطلق است یعنی برای زمان و مکان خاصی صادر نشده است. پس اختصاص دادن این صلوات به روز بیست و سوم ذی‌قعده، وجهی ندارد.
نقد هشتم: وی در مورد اینکه چه اعمالی در این روز توصیه شده است، گفت: عمده ترین آن صلوات خاصه امام رضا(ع) است … یکسری اعمال هم اعمال دحوالارض است که مستحباتی دارد که خوب است انسان انجام دهد.
توجه داشته باشید که ایشان گر چه در اول مصاحبه می‌گوید: «امروز ظاهراً با روز دحوالارض هم تطبیق دارد» ولی در آخر مصاحبه، خواستار این است که مستحبات و اعمال دحوالارض نیز در روز بیست و سوم ذی‌قعده انجام شود! یعنی به طور ضمنی، تأیید می‌کند روز بیست و سوم ذی‌قعده، روز «دحو الارض» است!

در پایان، برای ایشان و سایر عزیزانی که به شغل خطیر پاسخگویی به سؤالات دینی مشغولند، آرزوی موفقیت و بهروزی دارم.
حاج فردوسی

فردا، چهارشنبه، ۱۸ شهریور ماه ۱۳۹۴، مصادف با بیست و پنجم ذی‌قعده الحرام است. این روز، موسوم به روز «دحو الارض» می‌باشد. روز دحو الارض بر طبق روایات معتبر، روزی است که آب‌هایی که تمام سطح کره‌ی زمین را فرا گرفته بود، شروع به فرو رفتن در زمین کرد و جایگاه کنونی کعبه، که در آغاز آفرینش، بلندترین نقطه‌ی زمین بوده، سر از آب بیرون آورد. سپس نقاط مختلف کره‌ی زمین، از زیر آب، بیرون آمد و خشکی‌ها و قاره‌ها ساخته شد.
یکی از اعمال مهم این روز، روزه گرفتن است که از چهار روز ممتاز سال برای روزه‌ی مستحبی محسوب می‌شود. شایسته است اصحاب منهاج فردوسیان (ایدهم الله تعالی) فردا را روزه بگیرند.

باسلام و آرزوی موفقیت برای شما

در چند سال اخیر فردی در تهران به نام … که روحانی هم هست، اقدام به واسطه‌گری برای ازدواج موقت به صورت ماهیانه و ساعتی می‌کند. همه کارهایش حتی خواندن عقد هم به صورت تلفنی است. ۶۰ هزار تومان برای ثبت نام از مرد می‌گیرد و موقع خواندن عقد تلفنی هم ۵۰ هزار تومان از مرد می‌گیرد، احتمالاً مبلغی هم از خانم‌ها می‌گیرد.
برای عقد ماهیانه، شرایط خانم‌ها این است که فقط ماهی ۸ بار، هر بار ۲ ساعت فقط ملاقات باید صورت بگیرد. مهریه‌ها هم از ۷۰۰ و ۸۰۰ تومان به بالا است. برای ساعتی‌ها هم ۶۰ و ۷۰ هزار تومان برای یک ساعت است.
آیا کار ایشان که بدون رعایت مجوزات قانونی و قوانین بهداشت و … است صحیح است؟
آیا این مبلغ که برای واسطه‌گری می‌گیرند منصفانه است؟
مبلغ مهریه‌های تعیین شده برخلاف فلسفه‌ی ازدواج موقت است که خصوصاً برای کسانی است که توانایی مالی ازدواج دائم را ندارند نه برای کسانی که تمکن مالی خوبی دارند.
آیا ازدواج‌های ساعتی زنان یائسه که در روز با چند نفر می‌توانند ازدواج کنند، از نظر بهداشتی و شرعی صحیح است؟ 
هیچ نهادی بر کار ایشان نظارت ندارد؟
این روش هم از سوی او، هم از سوی زنان، یک تجارت و سوء استفاده از قوانین اسلام نیست؟